ΓΕΝΙΚΑ
Οι σχιστίες μπορούν να περιγραφούν ως «κενά» ή ασυνέχειες στο άνω χείλος ή/και στην οροφή του στόματος (υπερώα) και την άνω γνάθο. Παλαιότερα, μάλιστα, χαρακτηρίζονταν με τους όρους «λαγώχειλο» για τις χειλεοσχιστίες και «λυκόστομα» για τις υπερωιοσχιστίες, όροι μη δόκιμοι σήμερα. Τα κενά αυτά υπάρχουν επειδή μέρη του προσώπου του μωρού δεν ενώθηκαν σωστά κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ανάπτυξης.
Η χειλεοσχιστία μπορεί να εντοπίζεται σε μία πλευρά του στόματος (ετερόπλευρη) ή και στις δύο πλευρές (αμφοτερόπλευρη, συνήθως με τα κενά εκατέρωθεν του ρινοχειλικού φίλτρου). Μπορεί επίσης να είναι πλήρης (που σημαίνει ότι φτάνει ως και το έδαφος της ρινός) ή ατελής.
Οι υπερωιοσχιστίες μπορεί σε ήπια μορφή να εντοπίζονται στο πίσω μέρος της υπερώας (μαλακή υπερώα – προς το λαιμό) ή σε πιο βαριά μορφή στο μπροστινό (σκληρή υπερώα –προς τα χείλη) και να περιλαμβάνουν και τις δύο δομές.
Στατιστικά, οι σχιστίες εμφανίζονται στον παγκόσμιο πληθυσμό σε 1 στις 700 γεννήσεις. Η αμφοτερόπλευρη χειλεοσχιστία είναι πιο κοινή σε άρρενα μωρά (2:1) ενώ η μεμονωμένη
υπερωιοσχιστία είναι πιο κοινή σε θήλεα. Οι ετερόπλευρες χειλεοσχιστίες εμφανίζονται συχνότερα αριστερά.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ;
Η αιτιολογία εμφάνισης των σχιστιών δεν είναι απόλυτα γνωστή. Σε κάποιες περιπτώσεις, ερευνητές τις συσχετίζουν με:
1. Γονιδιακή κληρονομικότητα (αν και συχνότερα πρόκειται για σποραδικές
μεταλλάξεις). Πολλές φορές συνοδεύουν ή είναι μέρος εκδήλωσης γονιδιακών
συνδρόμων όπως το σύνδρομο Di George ή της ακολουθίας Pierre Robin.
2. Κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη
3. Κατανάλωση αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη
4. Παχυσαρκία της μητέρας
5. Έλλειψη φιλικού οξέος κατά την εγκυμοσύνη
6. Λήψη ορισμένων φαρμάκων, κυρίως αντιεπιληπτικών, κατά την εγκυμοσύνη
ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΙΘΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ;
Μια σχιστία συνήθως γίνεται αντιληπτή κατά τον προγεννητικό έλεγχο και πιο συγκεκριμένα κατά τον υπέρηχο του 2 ου τριμήνου (β’ επιπέδου), περίπου δηλαδή στις 18 με 21 εβδομάδες κύησης. Παρόλο που μεγάλες σχιστίες μπορεί να διαγνωστούν ακόμα και στο 1 ο τρίμηνο (το «χάσμα» δημιουργείται κατά την 6 η με 11 η εβδομάδα ενδομήτριας ζωής), εντούτοις δεν είναι όλες οι σχιστίες εύκολο να διαγνωστούν υπερηχογραφικά και ιδίως οι ήπιες μορφές διαγιγνώσκονται τη στιγμή της γέννησης ή και μέχρι 72 ώρες μετά.
ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΟΤΑΝ ΤΕΘΕΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ;
Οι ασθενείς με σχιστίες αντιμετωπίζουν αρκετά ζητήματα, ειδικότερα τους πρώτους μήνες ζωής και πριν γίνει το χειρουργείο, με τα βασικότερα από αυτά να είναι:
1.Η δυσκολία στη σίτιση και κατ’ επέκταση στη θρέψη
2. Προβλήματα με την ακοή (σε ποσοστό περίπου 50%)
3. Προβλήματα με την ομιλία (περιγράφεται ως ένρινη ομιλία όταν μεγαλώσουν)
4. Προβλήματα με την οδοντοφυΐα
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ? ΣΑΝ ΓΟΝΙΟΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΚΑΤΙ;
Είναι προφανές πως η αντιμετώπιση και η μετεγχειρητική διαχείριση τέτοιων περιστατικών
απαιτείται να γίνει από μια ομάδα πολλών ειδικών και άπτεται του αντικειμένου των
παιδοχειρουργών, γναθοπροσωπικών χειρουργών, ΩΡΛ και πλαστικών χειρουργών, καθώς και ορθοδοντικών και άλλων ειδικών.
Ειδικότερα για τη σίτιση, ο ρόλος του γονέα είναι εξαιρετικά σημαντικός. Για μικρής
βαρύτητας χειλεοσχιστίες, η θηλή ή το μπουκάλι μπορούν να προσανατολίζονται με τέτοιο
τρόπο ώστε να καλύπτουν το έλλειμα των ιστών και το μωρό να προσφύεται και να τρώει
καλύτερα. Παιδιά με μεγάλα ελλείματα, τις περισσότερες φορές, δυστυχώς δεν μπορούν να
διατηρήσουν αρνητική πίεση στη θηλή και το γάλα μπορεί να εκρέει από τη μύτη. Για το
λόγω αυτό, υπάρχουν ειδικά συστήματα και μπουκάλια στο εμπόριο τα οποία μπορούν να
χρησιμοποιηθούν (όπως το μπουκάλι Haberman το οποίο υπάρχει και στην ελληνική
αγορά). Κάποιες επιπλέον γενικές οδηγίες είναι οι ακόλουθες:
1. Το γεύμα να διαρκεί λιγότερο από 30 λεπτά.
2. Το μωρό να ρεύεται τακτικά, περίπου κάθε 5 λεπτά, κατά τη διάρκεια του γεύματος.
3. Να κρατάτε το μωρό σε όσο το δυνατό όρθια θέση για 20–30 λεπτά μετά το γεύμα
για να μειωθεί η εκροή γάλακτος από τη μύτη. Εάν παρόλα αυτά υπάρξει,
σκουπίζετε με ένα καθαρό πανί. Δεν είναι απαραίτητη η αναρρόφηση σε μικρές ποσότητες.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ;
Η τελική αντιμετώπιση, όπως προαναφέρθηκε, είναι η χειρουργική. Οι οδηγίες φαίνεται να συγκλείνουν στο ότι το χειρουργείο λαμβάνει χώρα τους πρώτους μήνες ζωής μέχρι και τον1ο χρόνο (ανάλογα με την βαρύτητα της σχιστίας) αν και το πλάνο μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τον ασθενή και τη χειρουργική ομάδα. Βασικά σημεία στην αποθεραπεία του
ασθενούς είναι η τακτική αξιολόγηση της ακουστικής του ικανότητας αλλά και της
ικανότητας για ομιλία, όπως και η εκπαίδευση των γονέων στη φροντίδα των ασθενών
αυτών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι σχιστίες είναι παθολογικές οντότητες αρκετά συχνές, οι οποίες, ενώ μπορεί να έχουν
θορυβώδη εικόνα, είναι αντιμετωπίσιμες. Για την αντιμετώπιση τους απαιτείται κατάλληλα
εκπαιδευμένη χειρουργική ομάδα καθώς και υποστηρικτικό περιβάλλον για την καλύτερη
δυνατή αποκατάσταση του ασθενούς. Ας μην ξεχνάμε ότι οι σχιστίες δεν στάθηκαν εμπόδιο
στο δρόμο πολλών διάσημων όπως ο Χοακίν Φίνιξ, ο Λεονάρτο ΝτιΚάπριο αλλά και η δική
μας Φώφη Γεννηματά…
